Van loutering naar verlossing

Psychiater Denys sprak onlangs vanwege de coronacrisis een soort heimwee uit naar de grote, transcedente bewegingen van het verleden met hun het individu overstijgende opofferingsgezindheid. Hoewel niet uit heimwee doemde bij mij toen het beeld op van het vagevuur als metafoor voor de coronacrisis. Dit katholieke deel van het hiernamaals is een louterende toestand tussen hemel en hel in. Als de christelijke zielen lang genoeg in het vagevuur gezuiverd zijn, krijgen ze toegang tot de hemel. Het is geen hel, maar het verblijf in het vagevuur is niet bepaald een feest. Het kan heel lang duren tot wel het Laatste Oordeel aan toe. Probeer je al die tijd maar eens een beetje te vermaken als je verder niets om handen hebt en bovendien ook nog eens in een louterend vuur moet staan. Het enige dat de arme zielen op de been houdt, is dat ze weten dat na loutering de hemel wacht.

Het zonnetje schijnt volop buiten en de luchten zijn blauw. Toch zie ik overeenkomsten tussen het heden en het vagevuur. Er is namelijk sprake van een soort loutering en zelfs een soort verlossing in de vorm van een even uitgeraasde economie, meer stilte en rust, een schonere lucht en een zekere contemplatie bij een deel van de ‘zielen’. Het gaat, vrees ik, wel om een tijdelijke loutering. Zodra de signalen weer geleidelijk op groen gaan, zal men snel in de vertrouwde modus schieten om de economische schade zo snel mogelijk in te halen.

Toch hoop ik als onverbeterlijke optimist dat de grote gemene deler van de mensen gaat beseffen dat grondige veranderingen echt nodig zijn. Zeker ook in relatie tot die andere crisis, die van het klimaat, die tot de uitbraak van het coronavirus het nieuws beheerste. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het einde aan de wegwerpmaatschappij, waarbij de spotgoedkope, nieuwe producten uit China bijna niet aan te slepen zijn. Ook zou het mooi zijn als nu eindelijk eens een halt wordt toegeroepen aan het overmatig gereis per vliegtuig over de hele wereld. Want dat is de reden dat het coronavirus zich zo snel kon verplaatsen. En een einde aan al dat gevlieg is ook nog eens goed voor het milieu.

Een ander punt is een andere, vriendelijkere omgang met dieren. Dat verkleint hopelijk de kans op nieuwe pandemieën vanwege de overdracht van virussen van dier naar mens. Het zou het einde van de grootschalige veehouderij en vleesconsumptie betekenen, wat om meerdere redenen ook weer goed is voor het milieu. In het verlengde van dit alles zie ik uit naar een minder opgejaagde en prestatiegerichte maatschappij met meer ruimte voor bezinning op de gevolgen van onze levensstijl en onze omgang met dood, ziekte en ouderdom. Dan zou er na het huidige vagevuur toch ook sprake kunnen zijn van een klein beetje hemel op aarde (amen).