Theater van de absurditeit
De coronacrisis is soms een waar ‘theater van de absurditeit’. Denk aan de site ‘Infectieradar’ die het RIVM speciaal had opgericht om de verspreiding van het coronavirus te volgen. De door de deelnemers ingevulde medische informatie bleek door een datalek voor iedere handige internetter toegankelijk. Ook zou volgens minister De Jonge het lek wel bekend zijn geweest, maar was het desondanks niet verholpen. Dat lag volgens De Jonge helemaal aan de ontwikkelaar, die echter naar eigen zeggen helemaal niet op de hoogte was van het lek. De haren gaan recht bij me overeind staan als ik me realiseer dat het om zeer vertrouwelijke medische gegevens gaat op een site van hét overheidsinstituut dat het virus binnen de perken moet houden.
En dan zijn er nog de 1,5-meterregels. Duidelijk is dat het coronavirus zich buiten niet tot nauwelijks verspreidt. De verspreiding vindt vooral plaats in ruimtes waar veel mensen bij elkaar zijn. Buiten moeten we echter de 1,5 meter afstand blijven aanhouden. Binnen mogen maximaal 30 mensen samenkomen onder voorwaarde dat ze 1,5 meter bij elkaar vandaan blijven. De 1,5 meter en het maximum van 30 mensen in een ruimte wordt echter voor een vliegtuig volledig losgelaten, omdat de lucht daar volledig schoon zou blijven door de optimale ventilatie. Deskundigen zoals de Belgische hoogleraar Bert Blocken geven echter aan dat het risico in zo’n kleine ruimte met veel mensen op elkaar nooit te verwaarlozen is. Hij zou dan ook nu zelf nooit in een vol vliegtuig naar een verre bestemming stappen… Vrijwel alle vliegmaatschappijen hebben het dragen van mondkapjes in vliegtuigen verplicht gesteld. Toch heeft het kabinet het RIVM gevraagd om een advies uit te brengen over het nut van mondkapjes in vliegtuigen en om welke mondkapjes het dan zou moeten gaan. Deze discussie komt mij op de een of andere manier bekend en bijzonder overbodig voor. In een trein mag je dan uiteindelijk alleen reizen met een mondkapje op, waarbij de reizigers in de stoelen bij het raam mogen zitten. In de meeste touringcars mogen niet meer dan 13 mensen zitten omdat daarin ook de 1,5 meter afstand geldt. Kan jij het nog volgen?
Noodwetgeving is er binnen de kortste keren gekomen. Waar het normaal jaren duurt voordat wetgeving er is, was het nu een kwestie van weken. Dat is natuurlijk ook wel logisch want nood breekt wet. Maar allerlei democratische principes dreigen ook gemakkelijk te worden ‘vergeten’. Zo ligt er nu bijvoorbeeld een spoedwet ‘Tijdelijke wet maatregelen covid-19’ klaar die per 1 juli voor een jaar zou moeten gaan gelden en die de noodverordeningen vastlegt die eerder zijn opgeteld om bijvoorbeeld de 1,5 meter in de openbare ruimte te handhaven. Het betekent dat beperkingen van de bewegingsvrijheid voor langere tijd wettelijk worden geregeld. Bovendien wordt de speelruimte van gemeenten hierbij beperkt en kunnen het Rijk en veiligheidsregio lokaal maatregelen nemen als ze dat nodig vinden.
Maar ook in de positievere zin laat de coronacrisis zijn ‘absurde’ sporen na. Allerlei tijdverslindende, formele ‘dingetjes’ worden stilletjes overboord gezet. Lang niet iedereen kan aanwezig zijn om aan zijn bureaucratische plicht te voldoen of men heeft simpelweg wel andere dingen aan het hoofd dan de ‘regeltijger’ uithangen. Ook deden Italiaanse ziekenhuizen voor een paar tientjes per stuk een dankbaar beroep op 3D-geprinte onderdelen van beademingsapparatuur. In de pre-coronatijd moesten ze dergelijke onderdelen maanden van tevoren bestellen, waarbij ze daarvoor bovendien een apart budget van duizenden euro’s moesten reserveren. Modefabrikanten zijn op grote schaal mondkapjes gaan maken en producenten van dure parfums zijn deels overgeschakeld op de fabricage van reinigende handgels. Innovatieve mensen hebben allerlei manieren bedacht om mensen beschermd door hoofdkappen en spatschermen veilig afgeschermd hun werk te laten doen. Supermarkten zijn in no time ingericht op het houden van 1,5 meter afstand en een hygiënisch verantwoorde betaling bij de kassa. Hoe wonderlijk kan het zijn en hoe overbodig blijken allerlei tijdrovende zaken te zijn die we in het verleden hadden ingevoerd.
Grote organisaties en mensen blijken door de coronacrisis veel flexibeler te kunnen schakelen dan lang gedacht. Wel dreigt daarbij steeds het kind met het badwater te worden weggegooid. Hoe dan ook had dit alles een jaar terug bijzonder absurd geleken.
